In een donkere werkplaats sleutelde ‘de oude meneer Van Beek’ aan een imposante machine. We schrijven Sprang-Capelle in het jaar 1958.
Van Beek Sr. bouwde aan een unieke schroevenwals, samengesteld uit materialen die hij bij sloperijen had verzameld. Een vrachtwagenversnellingsbak, lagers van een tram en tandwielen van een tank. Ongeschoold en zonder enige theoretische kennis construeerde hij een kolossale innovatie, volledig uit zijn brein ontsproten.
Ervaring, handigheid en een ware uitvindersgeest dreven hem om 20 jaar lang experimenteel te blijven sleutelen aan deze ingewikkelde machine met een unieke toepassing. Zijn schroevenwals was revolutionair. Deze machine maakte het mogelijk om bandstaal eindloos om een buis te walsen. Het bandstaal zo strak omwonden dat slechts enkele lassen voldoende zijn om de schroef geschikt voor gebruik te maken. Voor zover bekend is Van Beek nog steeds de enige in Europa die deze productietechniek beheerst.
U begrijpt dat voor het bedienen van deze complexe machine geen handleiding bestaat. De kennis van deze schroevenwals (en een tweede kleinere wals die de heer Van Beek Sr. later bouwde) is door de meester vanaf 1974 mondeling overgedragen op Dick de Rooij. Heden ten dagen is Dick de Rooij nog steeds werkzaam bij Van Beek en door zijn specialistische kennis is hij dé man van de schroevenwals. Afgelopen jaar vierde de inmiddels 59-jarige Dick met gepaste trots zijn 40-jarig jubileum; wat betekent dat hij in zijn loopbaan al meer dan 1,5 miljoen meter schroef heeft gewalst.
Als u bij Dick op bezoek gaat in de fabriek,kunt u de wals al van ver horen ‘krijsen’. Als u dichterbij komt ruikt u de lucht van warm metaal en olie. Dick is de huidige meester van de wals, een uniek vakmanschap dat hij zichtbaar met passie uitoefent.
Dick herinnert zich de oude meneer Van Beek nog goed. Als knaapje mocht hij hem assisteren bij zijn werkzaamheden en experimenten. “Zolang je maar geen commentaar gaf, was het goed” vertelt Dick. “Van Beek Sr. duldde geen inspraak of tegenspraak. Hij was een man van weinig woorden en altijd bezig. Er was eigenlijk geen sprake van samenwerken, ik heb dan ook het meeste zelf uit moeten zoeken of proberen om het walsen te leren.”
Na 40 jaar is het walsen voor Dick nog altijd een uitdaging. “Het walsen is onvoorspelbaar, bij het minste of geringste wijkt de wals af. Dat kan al gebeuren als een haldeur open gaat en de omgevingstemperatuur daalt. Dan koelen de koppen iets af en wordt de spoed (afstand tussen twee schroefbladen) direct groter. Het is dus voor mij continu opletten en bijstellen.”
Dick’s grootste uitdaging is het walsen van een schroef met oplopende spoed (afstand tussen de schroefbladen verloopt van breed naar kort op elkaar). “Het is voor mij een sport dat steeds weer voor elkaar te krijgen, het is voortdurend de wals blijven instellen en afstellen. Ook blijft het spannend, want komt de schroef er wel uit zoals je het wilt?”
Van Beek begon in 1939 als een ambachtelijke werkplaats en groeide in 75 jaar uit tot een innovatief marktleider in Europa op het gebied van schroeftransport en schroefwarmtewisselaars. Wilt u de schroevenwals een keer komen bezichtigen en Dick ontmoeten? Dat is mogelijk, u bent van harte welkom voor een rondleiding door onze fabriek. Zie met eigen ogen het contrast tussen de oude schroevenwalsen en een high-tech testcentrum. U zult versteld staan van de synergie tussen de techniek van het verleden, heden en de toekomst.
